آنچه در خصوص گاز اتیلن اکساید می خوانید:
آمپول، بیمارستان، کرونا و به طول کلی بیماری، واژه هایی هستند که با شنیدن کلمه ضد عفونی به یاد می آوریم و اتیلن اکساید دقیقا یکی از گازهایی است که برای ضد عفونی مورد استفاده قرار می گیرد. البته این تنها استفاده ای نیست که از این گاز می شود و خواص و ویژگی های منحصر به فرد این گاز، کاربردهای گسترده آن را موجب شده اند.
در ادامه قصد داریم برای آشنایی بیشتر با خواص، ویژگی ها و کاربردهای گاز اتیلن اکساید، به بررسی این گاز بپردازیم.
اتیلن اکسید چیست؟
اتیلن اکسید که با نام اکسیران هم شناخته می‌شود و دارای فرمول C2H4O است، گازی بی‌رنگ، قابل اشتعال و با کاربردهای زیاد در صنایع می‌باشد. در ساختار این گاز یک حلقه ناپایدار وجود دارد و همین موضوع باعث شده که این ترکیب به یکی از پرمصرف‌ترین ترکیبات در فرآیندهای شیمیایی تبدیل شود.
این گاز از واکنش 2-کلرواتانول با سدیم هیدروکسید که در دمای بالایی انجام می‌شود، تولید می‌گردد. به منظور تولید این گاز می‌توان به جای سدیم هیدروکسید، ترکیبات دیگری مانند کلسیم هیدروکسید، منیزیم هیدروکسید، باریم هیدروکسید و کربنات‌های قلیایی و قلیایی خاکی را نیز استفاده کرد. نوع صنعتی این گاز معمولا حاصل واکنش اتیلن با اکسیژن است.
مشخصات اکسید اتیلن
- اکسیران یا اتیلن اکسید گازی با قابلیت نفوذپذیری بالاست.
- این گاز غلظت نسبتا بالایی دارد و اگر در محیط پخش شود، پس از چند دقیقه می‌توان آن را احساس کرد.
- اکسیران در آب حل می‌شود و این موضوع یکی از ویژگی‌ها مهم آن است.
- اتیلن اکسید بی‌رنگ است اما قابلیت اشتعال دارد.
- بسته به روش تولید و موادی که این گاز از آنها حاصل می شود، بعضی از انواع اکسیران، بویی ضعیف و شیرین دارند و بعضی دیگر با غلظت بالا، بدون بو هستند.
- این گاز ایجاد حساسیت و آلرژی می‌کند و تنفس آن در مدت زمان طولانی باعث سرطان می‌شود.
خواص اتیلن اکسید
اتیلن اکسید گازی بی‌رنگ است که در دمای -111 درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود. خواص دیگر این گاز را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
نقطه جوش | 7/10 |
دانسیته | 0.882 – 25 درجه |
فشار بخار | 46/1 atm |
ضریب شکست | 3597/1 |
حلالیت در آب | محلول |
نقطه اشتعال | 20- درجه سانتی گراد |
شماره | 75-21-8 |
تاریخچه اتیلن اکسید
اکسیران یا اتیلن اکسید، نخستین بار در سال 1859 توسط شیمیدانی فرانسوی و معروف به نام شارل ادولف وورتز کشف و معرفی شد. این شیمیدان معروف، اتیلن اکسید را از تصفیه ۲-کلرواتانول با هیدروکسید پتاسیم تهیه کرد.
وورتز آن زمان تصور می‌کرد که این گاز، دارای خواص بازهای آلی است. این تصور غلط تا سال 1896 ادامه داشت. در این سال، دانشمند دیگری به نام گئورگ بردیگ کشف کرد که این گاز یک الکترولیت با خاصیت بازی نیست.
به مرور زمان، با شناخت بهتر و کشف جزئیات بیشتر از این گاز، روش تهیه آن ساده‌تر شد و در نهایت سال 1931، تئودور لفورت، شیمیدانی دیگر از فرانسه، موفق به تولید این گاز با اکسیداسیون مستقیم اتیلن و کشف نوع امروزی این گاز شد.
واکنش‌های شیمیایی اتیلن اکسید
اتیلن اکساید یا اکسیران، در واکنش‌های شیمیایی مختلفی شرکت می‌کند و نتیجه استفاده از آن در واکنش‌های مختلف، تولید مواد شیمیایی پرکاربرد و پرخاصیتی است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مونو اتیلن گلیکول: ماده‌ای کاربردی در تولید ضد یخ خودرو، مایعات انتقال حرارت و ضد یخ هواپیما
- دی اتیلن گلیکون: ساخت نرم‌کننده‌های صنعتی مانند چوب پنبه، چسب و کازئین
- تری اتیلن گلیکول: برای ساخت پلی‌اورتان، لاک و حلال‌ها
- پلی اتیلن گلیکول: مورد استفاده در تولید لوازم آرایشی، پمادها و داروها
- اتیلن گلیکول اتر: کاربرد در حلال رنگ، مواد شوینده
- اتانول آمین: ماده مصرفی در صنایع نساجی، تولید شوینده‌ها، صابون و لوازم آرایشی و …
نحوه تولید اتیلن اکسید
روش‌های مختلفی برای تولید اتیلن اکسید وجود دارد. این گاز معمولا از ترکیبات شیمیایی مختلف حاصل می‌شود که بهترین آن، واکنش دادن اکسیژن و اتیلن در دمای حدود 200-300 درجه و فشار 10-20 بار است.
بازده گاز در این روش حدود 90 درصد است و میزان خلوص آن نسبت به دیگر روش‌های تولید اتیلن اکساید، مناسب‌تر است. به علاوه گازهایی که از واکنش اکسیژن و اتیلن ساخته می‌شوند، کاربرد بیشتری در صنایع مختلف دارند.
کاربردهای گاز اتیلن اکسید
گاز اتیلن اکسید، یکی از پر مصرف‌ترین ترکیبات گازی است و در صنایع مختلف، به خصوص صنایع پتروشیمی کاربرد زیادی دارد. از این گاز در تولید ترکیبات دیگر، ساخت محصولات مختلف پلاستیکی و الیاف و تولید انواع مواد شوینده، بهداشتی و تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود. از مهم‌ترین کاربردهای این گاز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاربردهای صنعتی اتیلن اکسید
اصلی‌ترین کاربرد اتیلن اکسید در صنایع، تولید اتیلن گلیکول است. این ماده شیمیایی برای ساخت ضد یخ و پلی‌استر، جت اسکی، توپ‌های ورزش بولینگ استفاده می‌شود.
پلی اتیلن ترفتالات یکی دیگر از مواد شیمیایی است که با استفاده از این گاز تولید می‌شود. این ماده که به اختصار PET نام دارد، برای تولید ظروف نوشیدنی مانند نوشابه‌های پت یا قوطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دیگر ترکیبات و موادی که در نتیجه فرآیندهای شیمیایی اتیلن اکسید تولید می‌شوند نیز در تولید انواع پاک‌کننده‌های صنعتی، پلی‌اورتان و مایعات انتقال حرارت، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربردهای اتیلن اکساید در پزشکی
اتیلن اکسید گازی است که در پزشکی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول یک ماده ضد عفونی کننده قوی برای وسایل پزشکی است که برای استریل و تمیز کردن انواع وسایل مورد استفاده در بیمارستان کاربرد دارد.
انواع بطری‌های پزشکی، ظروف غذا، پوشک یکبار مصرف، حوله‌های بهداشتی، دستکش‌های جراحی، ابزارهای جراحی، تجهیزات استریل بسته‌بندی و … از جمله محصولاتی هستند که در تولید آنها از خاصیت استریل اتیلن اکسید استفاده می‌شود.
کاربرد اتیلن اکسید در کشاورزی
این گاز در کشاورزی نیز کاربردهای بسیاری دارد که از جمله آنها می‌توان به ماده اولیه و پایه قارچ‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها اشاره کرد.
مقدار بسیار کمی از اتیلن اکسید باعث کنترل حشرات مزارع شده و زمین‌ها و محصولات کشاورزی را از حجوم و نابودی توسط حشرات در امان نگه می‌دارد. به منظور مهار حشرات این گاز در سم‌پاشی‌های بعد از کاشت محصول و حین فرآیند رسیدگی تا زمان برداشت محصولات، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خطرات اتیلن اکسید چیست؟
گاز اتیلن اکساید هم مانند دیگر گازها در کنار تمام مزایا و کاربردهایی که دارد، خطرات و عوارضی نیز دارا می‌باشد که هنگام استفاده، باید آنها را در نظر داشت و نکات ایمنی را رعایت کرد.
یکی از خطرات اتیلن اکسید، سرطان‌‌زا بودن آن است. اگر در محیطی قرار بگیرید که حجم زیادی از این گاز در آن وجود داشته باشد، به احتمال زیادی دچار مسمومیت خواهید شد و اگر مدت قرارگیری شما در کنار این گاز زیاد باشد، خطر ابتلا به یکی از سرطان‌های لنفوم و لوسمی شما را تهدید می‌کند. بیشتر کارگرانی که با این گاز سروکار دارند، پس از مدتی با مشکلاتی مانند سرطان معده و سینه مواجه می‌شوند.
به علاوه این گاز باعث بروز مشکلاتی مانند درد چشم‌ها و گلو درد، تنگی نفس و تاری دید، حالت تهوع و سردرد، تشنج، تاول و سرفه نیز می‌شود.
با توجه به خطرات و عوارض فراوان این گاز در اثر برخورد مستقیم با اندام‌های تنفسی، اداره ایمنی و بهداشت جهانی کار، محدودیت‌هایی را برای کار با این گاز مشخص کرده است. یکی از این محدودیت‌ها مقدار مجاز آن در محیط است. به علاوه کارگرانی که با این گاز سروکار دارند، تنها به مدت 8 ساعت و در محیطی که مقدار این گاز در هوای آن 1ppm باشد، قادر به فعالیت هستند.
نکات مهم برای خرید کپسول اتیلن اکسید
جهت خرید این گاز پرکاربرد باید به چند نکته مهم توجه داشته باشید. اولین نکته اطمینان از سلامت کپسول اتیلن اکساید در زمان خرید است. کوچک‌ترین ضرب خوردگی، فرو رفتگی یا آثاری شبیه به ترک روی کپسول گاز، خطرناک هستند و نباید آن کپسول را انتخاب کرد.
دیگر نکته مهم برای خرید این گاز، کسب اطلاعات و آشنایی در مورد نکات ایمنی کار با این گاز پیش از خرید است. به علاوه برای خرید این گاز تنها باید به مراکز معتبر مراجعه کنید تا علاوه بر خرید گازی با خلوص بالا، کپسولی سالم تهیه کنید.
در مراکز معتبر علاوه بر ارائه بهترین نوع گاز به ایمن‌ترین شکل ممکن، نکات ایمنی کار با گاز نیز به مشتریان گفته می‌شود تا استفاده از این محصول خطرات کمتری داشته باشد. پارس هوای البرز عرضه کننده انواع گازها با بالاترین کیفیت است که به ایمنی هنگام کار با گازها، بسیار اهمیت می دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.